Tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán

Chia sẻ trên:    35846

Để thành công, nhà đầu tư không chỉ cần hiểu về tài chính, kinh tế, chứng khoán mà còn phải nắm bắt và kiểm soát tâm lý khi đầu tư. Vậy yếu tố tâm lý đóng vai trò như thế nào lên mỗi quyết định của nhà đầu tư? Bài viết sau đây sẽ giúp nhà đầu tư trả lời cho câu hỏi trên.

Các tâm lý thường gặp của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán

Tâm lý nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán là sự phản ánh thái độ của nhà đầu tư trước các diễn biến của thị trường. Có rất nhiều yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến hành vi và mục tiêu tiêu của nhà đầu tư. Trong số đó, bốn yếu tố tâm lý phổ biến đó là tâm lý bầy đàn, quá tự tin, quá lạc quan hoặc bi quan và sợ thua lỗ.

1. Tâm lý bầy đàn (Tâm lý đám đông)

Đầu tiên, yếu tố tâm lý bầy đàn (Herd Mentality) được dùng để chỉ sự bắt chước lẫn nhau của một nhóm các nhà đầu tư dẫn đến những hành động, quyết định theo đám đông. Hành vi của mỗi nhà đầu tư cá nhân trong đám đông chịu sự tác động và điều chỉnh từ những nhà đầu tư khác. Tâm lý bầy đàn sẽ thôi thúc lòng tham không đáy của nhà đầu tư vì khi đó họ chấp nhận mua cổ phiếu với giá cao, đồng thời tin rằng thị trường sẽ còn có người chấp nhận mua lại nó với giá cao hơn. Trường hợp đám đông cùng mua vào một loại cổ phiếu sẽ dễ tạo ra giá ảo và không thực chất. Ngược lại đối với trường hợp nhà đầu tư lo sợ giá cổ phiếu giảm sẽ dẫn đến việc bán tháo để cắt lỗ, gây ra giảm sàn ở nhiều cổ phiếu. Nguyên nhân của tâm lý bầy đàn xuất phát từ việc nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm, không nắm bắt đầy đủ thông tin, tính chuyên nghiệp và kỷ luật chưa cao khi tham gia thị trường….Vì vậy để không bị cuốn vào tâm lý bầy đàn, nhà đầu tư cần chuẩn bị cho mình một cái đầu lạnh, song song với đó là việc  không ngừng học hỏi, trau dồi kiến thức để tránh bị phụ thuộc vào đám đông.

>> Xem chi tiết: Tâm lý đám đông trên thị trường chứng khoán và cách thức xóa bỏ

2. Tâm lý quá tự tin

Tiếp theo, tâm lý quá tự tin (Overconfidence) cũng là một trong những yếu tố phổ biến ảnh hưởng đến hành vi và mục tiêu của nhiều nhà đầu tư. Nhà đầu tư tự tin quá mức có xu hướng tin rằng họ giỏi hơn những người khác cả về khả năng dự đoán cũng như lựa chọn cổ phiếu tốt trong quyết định mua hoặc bán. Tuy nhiên, Odean (1998) đã chỉ ra rằng trung bình những nhà đầu tư quá tự tin thường nhận được tỷ suất sinh lời thấp hơn thị trường. Một vài nghiên cứu cho thấy cả nam giới và nữ giới đều thể hiện sự tư tin quá mức nhưng nam giới thường có mức độ tự tin trong đầu tư cao hơn (Shih-Wei, Johnnie và Ming-Chien, 2008; Barber và Odean, 2001). Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng mức độ thành công trong đầu tư các cổ phiếu riêng lẻ của nữ giới cao hơn nam giới.

3. Tâm lý lạc quan quá mức

Tâm lý lạc quan quá mức (Excessive Optimism) của nhà đầu tư xuất phát từ sự quá tự tin. Họ có niềm tin rằng các quyết định đầu tư của mình xảy ra trong tương lai sẽ tốt hơn hơn thực tế diễn ra. Ảnh hưởng của việc lạc quan quá mức là tích cực nếu yếu tố tâm lý này kích thích đầu tư trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, tâm lý lạc quan quá mức sẽ gây ra tác động tiêu cực trong trường hợp nhà đầu tư bất chấp rủi ro và không biết điểm dừng cho dù đang bị thua lỗ dẫn đến tâm lý bi quan quá mức.

4. Tâm lý sợ thua lỗ

Cuối cùng, tâm lý sợ thua lỗ xảy ra khi nhà đầu tư đối mặt với rủi ro bằng cách giữ lại những mã chứng khoán hạ giá và chờ cho giá tăng trở lại. Việc phải đưa ra quyết định hoặc lựa chọn sẽ đẩy nhà đầu tư vào trạng thái tâm lý lo sợ rằng mình có thể sẽ mắc sai lầm. Yếu tố tâm lý này xuất phát từ việc thiếu tự tin vào bản thân, thiếu kiến thức và kinh nghiệm thực tế trong đầu tư chứng khoán. Tâm lý sợ thua lỗ sẽ khiến nhà đầu tư lưỡng lự và bỏ qua những thời điểm tốt để hành động.

Kết luận

Tóm lại, tâm lý quá tự tin, quá lạc quan, sợ rủi ro và tâm lý bầy đàn có thể tồn tại ở hầu hết mỗi con người mà nhiều khi bản thân không nhận thấy. Nhưng những yếu tố tâm lý này có tác động mạnh đến chuỗi quyết định đầu tư của mỗi cá nhân. Vì vậy để thành công trên thị trường chứng khoán thì điều quan trọng là không để các yếu tố tâm lý ảnh hưởng tới quá trình ra quyết định đầu tư.

>> Xem thêm: Cách đầu tư chứng khoán hiệu quả