Các quyền phát sinh từ cổ phiếu

Trên thị trường chứng khoán, nhiều nhà đầu tư mua bán cổ phiếu để hưởng chênh lệch, nhưng cũng có nhiều nhà đầu tư thực hiện đầu tư để hưởng quyền cổ đông. Vậy quyền cổ đông là gì? Quyền mà cổ đông nắm giữ cổ phần có thể nhận được là quyền nhận cổ tức hoặc quyền mua cổ phiếu phát hành thêm với tỷ lệ ưu đãi, quyền bỏ phiếu, quyền đóng góp ý kiến đối với hoạt động kinh doanh của công ty. Để giúp nhà đầu tư hiểu rõ hơn về các quyền mà cổ đông có thể nhận được, mời bạn tham khảo bài viết dưới đây: 
 

1. Cổ tức

Cổ tức là một phần lợi nhuận sau thuế được chia cho các cổ đông của một công ty cổ phần. Có hai hình thức để doanh nghiệp trả cổ tức cho cổ đông:
- Cổ tức bằng tiền mặt (Cash Dividend)
- Cổ tức bằng cổ phiếu (Stock Dividend)
Mục đích cơ bản của bất kỳ công việc kinh doanh nào là tạo ra lợi nhuận cho những chủ sở hữu của nó và cổ tức là cách thức quan trọng nhất để việc kinh doanh thực hiện được nhiệm vụ này. Khi công việc kinh doanh của công ty tạo ra lợi nhuận, môt phần lợi nhuận được tái đầu tư vào việc kinh doanh và lập các quỹ dự phòng, gọi là lợi nhuận giữ lại, phần lợi nhuận còn lại được chi trả cho các cổ đông, gọi là cổ tức. 
 

a. Cổ tức bằng tiền mặt (Cash Dividend)

(Tỷ lệ chi trả cổ tức * Số lượng cổ phiếu * 10.000) – Thuế thu nhập cá nhân
Số thuế khấu trừ được xác định bằng lợi tức, cổ tức mỗi lần trả nhân (x) với thuế suất 5%.
 

b. Cổ tức bằng cổ phiếu (Stock Divident)

Là cách công ty thay vì trả cổ tức tiền măt, mua lại cổ phiếu thì sẽ phát hành thêm cổ phiếu cho cổ đông. Công ty chi trả cổ tức bằng cổ phiếu theo tỷ lệ X:Y, có nghĩa là cứ X cổ phiếu nắm giữ thì cổ đông có thêm Y cổ phiếu.
Ví dụ: Công ty chi trả cổ tức bằng cổ phiếu theo tỷ lệ 5:1, Nhà đầu tư A nắm giữ 1.000 cổ phiếu, vậy số lượng cổ phiếu nhận thêm sẽ là 200 cổ phiếu.
 
* Lưu ý: Việc phát hành cổ tức bằng cổ phiếu không làm thay đổi vốn chủ sở hữu (Shareholder’s equity), và tỷ lệ nắm giữ của mỗi cổ đông trong công ty không đổi (do cùng nhận một tỷ lệ tương ứng cho phần tăng thêm).
 

2. Cổ phiếu thưởng

Là việc công ty dùng một số cổ phiếu để thưởng cho một nhóm người hoặc cho tất cả cổ đông của công ty. 
- Trường hợp thưởng cho một nhóm người nhất định, nguồn cổ phiếu dùng để thưởng thường là cổ phiếu ngân quỹ. 
- Trường hợp phát hành cổ phiếu thưởng cho tất cả cổ đông của công ty, tất cả các cổ đông của công ty được nhận thêm cổ phiếu mới theo một tỷ lệ nhất định. Công ty phát hành cổ phiếu thưởng theo tỷ lệ X:Y, có nghĩa là cứ X cổ phiếu nắm giữ thì cổ đông có thêm Y cổ phiếu.
Ví dụ: Công ty phát hành cổ phiếu thưởng theo tỷ lệ 5:1, Nhà đầu tư A nắm giữ 1.000 cổ phiếu, vậy số lượng cổ phiếu nhận thêm sẽ là 200 cổ phiếu.
 
* Lưu ý: Cổ phiếu thưởng được hình thành từ thặng dư vốn cổ phần hoặc các quỹ khác trong thành phần của vốn chủ sở hữu.
Cổ tức bằng cổ phiếu được trích từ lợi nhuận sau thuế của công ty.
 

3. Quyền mua cổ phiếu 

Nhà đầu tư có thể thực hiện hoặc không thực hiện Quyền mua cổ phiếu. Hết thời gian đăng ký đặt mua và nộp tiền mua cổ phiếu, mọi quyền mua sẽ bị hủy bỏ.
Ví dụ: Công ty phát hành quyền mua cổ phiếu theo tỷ lệ 5:1 với giá thực hiện là 15.000đ/cổ phiếu. Nhà đầu tư A nắm giữ 1.000 CP.
Vậy nhà đầu tư A sẽ có quyền được mua thêm 200 CP với giá 15.000đ/cổ phiếu. Tổng số tiền phải thanh toán nếu đăng ký mua thêm là 200 * 15.000 = 3.000.000 đ.
Trong trường hợp không thực hiện quyền mua, nhà đầu tư có thể thực hiện chuyển nhượng lại quyền mua theo quy định.